سه تار ساز اصيل ايراني با صدايي دلنشين
سه تار از سازهاي زهي و مضرابي موسيقي ايراني است كه با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست (براي نوازندهٔ راست‌دست) نواخته مي‌شود. اين ساز داراي ۴ سيم از جنس فولاد و برنز است كه به موازات دسته، از كاسه تا پنجه كشيده شده‌اند. سه‌تار داراي ۲۵ پردهٔ قابل حركت از جنس روده حيوانات يا كات گوت است.
تاريخچه سه تار:
تاريخچه دقيق سه تار مشخص نيست، اما برخي از محققان معتقدند كه اين ساز از دوران باستان در ايران وجود داشته است. شواهدي از وجود سه تار در نقاشي‌ها و نگاره‌هاي مربوط به دوره صفويه نيز يافت شده است.
سه تار در دوره قاجار به يكي از محبوب‌ترين سازهاي موسيقي ايراني تبديل شد و نوازندگان مشهوري مانند جلال‌الدين ذوالفنون، ميرزا عبدالله و درويش خان به نواختن اين ساز پرداختند.
اجزاي سه تار:
كاسه: كاسه سه تار از چوب توت، گردو يا انجير ساخته مي‌شود و معمولاً به شكل گلابي است. در قسمت زيرين كاسه، سوراخي به نام "سيم‌گير" تعبيه شده است كه سيم‌ها از آن عبور مي‌كنند.
دسته: دسته سه تار از چوب گردو يا توت ساخته مي‌شود و داراي ۲۵ پرده است كه با نوارهاي فلزي از يكديگر جدا شده‌اند.
گوشي‌ها: گوشي‌ها در انتهاي دسته قرار دارند و براي كوك كردن سيم‌ها استفاده مي‌شوند.
مهر: مهر تكه‌اي استخوان يا پلاستيك است كه در بالاي دسته قرار دارد و سيم‌ها از زير آن عبور مي‌كنند.
شيطانك: شيطانك تكه‌اي استخوان يا پلاستيك است كه در ابتداي دسته قرار دارد و سيم‌ها از روي آن عبور مي‌كنند.
پل: پل تكه‌اي چوب است كه در كاسه ساز قرار دارد و سيم‌ها از روي آن عبور مي‌كنند.
سيم‌ها: سيم‌هاي سه تار از جنس فولاد يا برنز هستند و به چهار دسته تقسيم مي‌شوند: سيم سفيد، سيم زرد، سيم بم و سيم ذبلي.
مضراب: مضراب سه تار از جنس پلاستيك يا استخوان است و براي نواختن ساز استفاده مي‌شود.
نواختن سه تار:
سه تار با ناخن انگشت اشارهٔ دست راست نواخته مي‌شود. براي نواختن ملودي، نوازنده انگشت خود را بر روي سيم‌ها فشار مي‌دهد و سپس آن را به سمت پايين يا بالا مي‌كشد. براي نواختن آكورد، نوازنده چند سيم را به طور همزمان فشار مي‌دهد و سپس آنها را به سمت پايين يا بالا مي‌كشد.
سه تار براي نواختن انواع مختلف موسيقي ايراني از جمله رديف، تصنيف، ساز و آواز و موسيقي سنتي استفاده مي‌شود.
نوازندگان مشهور سه تار:
جلال‌الدين ذوالفنون: جلال‌الدين ذوالفنون يكي از مشهورترين نوازندگان سه تار در تاريخ ايران است. او به دليل تكنيك نوازندگي منحصر به فرد و بداهه‌نوازي‌هاي ظريف خود شناخته شده است.
ميرزا عبدالله: ميرزا عبدالله يكي ديگر از نوازندگان مشهور سه تار در دوره قاجار بود. او به دليل مهارت خود در نواختن رديف‌هاي موسيقي ايراني مشهور بود.
درويش خان: درويش خان نوازنده و آهنگساز مشهوري بود كه در اواخر دوره قاجار و اوايل دوره پهلوي مي‌زيست. او به دليل خلاقيت و نوآوري‌هاي خود در موسيقي ايراني شناخته شده است.
سه تار يكي از سازهاي اصيل و پرمخاطب موسيقي ايراني است. اين ساز با صدايي دلنشين و ظريف، نقش مهمي در اجراي انواع مختلف موسيقي ايراني دارد.
در بخش‌هاي قبلي به طور مفصل با تاريخچه، اجزاء و نحوه نواختن سه تار آشنا شديم. در اين بخش قصد داريم به برخي از ظرافت‌ها و نكات آموزشي اين ساز اصيل ايراني بپردازيم.
كوك كردن سه تار:
كوك كردن سه تار از اهميت بالايي برخوردار است، زيرا بر روي كيفيت صدا و لحن نوازندگي تاثير مستقيم دارد. كوك‌هاي متعددي براي سه تار وجود دارد، اما رايج‌ترين كوك، كوك "شور" است. در كوك شور، سيم‌هاي سه تار به ترتيب از بم به زير به نت‌هاي "مي"، "لا"، "دو" و "سل" كوك مي‌شوند.
انگشت‌گذاري:
انگشت‌گذاري صحيح بر روي دسته سه تار براي نواختن دقيق و ظريف ملودي‌ها و آكوردها ضروري است. در ابتداي يادگيري سه تار، بايد انگشت‌گذاري نت‌هاي مختلف را به طور كامل تمرين كنيد تا بتوانيد به راحتي بر روي دسته حركت كنيد.
تمرين مضراب:
مضراب‌زني يكي از اركان اصلي نوازندگي سه تار است. براي نواختن روان و ظريف ملودي‌ها، بايد تكنيك مضراب‌زني خود را به طور كامل تمرين كنيد. از جمله تمرين‌هاي مفيد براي مضراب‌زني، نواختن گام‌ها و آرپژها به صورت مضرابي است.
تمرين گوش:
يكي از مهم‌ترين مهارت‌هاي يك نوازنده سه تار، داشتن گوش قوي و تمايز دقيق نت‌ها است. براي تقويت گوش خود، بايد به طور مرتب به موسيقي سنتي ايراني گوش كنيد و سعي كنيد نت‌ها و فواصل بين آنها را تشخيص دهيد.
يادگيري رديف:
رديف موسيقي ايراني مجموعه‌اي از ملودي‌ها و فرم‌هاي موسيقي است كه به عنوان پايه‌اي براي بداهه‌نوازي و آهنگسازي در موسيقي سنتي ايراني استفاده مي‌شود. يادگيري رديف، به نوازنده سه تار كمك مي‌كند تا با ساختار موسيقي ايراني آشنا شده و تسلط خود را بر اين ساز افزايش دهد.
استفاده از منابع آموزشي:
كتاب‌ها، ويديوهاي آموزشي و وب‌سايت‌هاي متعددي براي آموزش سه تار وجود دارند كه مي‌توانيد از آنها استفاده كنيد. همچنين، مي‌توانيد با يك معلم مجرب سه تار كار كنيد تا تكنيك و مهارت‌هاي خود را به طور اصولي ارتقا دهيد.
نكات مهم:
صبر و حوصله داشته باشيد و به طور مرتب تمرين كنيد. يادگيري سه تار به زمان و تلاش نياز دارد، اما با پشتكار مي‌توانيد به يك نوازنده ماهر تبديل شويد.
از اشتباهات نترسيد و از آنها به عنوان فرصتي براي يادگيري استفاده كنيد.
از نوازندگان و اساتيد مجرب سه تار الهام بگيريد و سعي كنيد تكنيك و سبك آنها را در نوازندگي خودتان به كار ببريد.
از نواختن سه تار لذت ببريد! موسيقي ايراني سرشار از زيبايي و ظرافت است و نوازندگي سه تار مي‌تواند راهي عالي براي تجربه اين زيبايي باشد.
اميدواريم اين مقاله براي شما در يادگيري و آموزش سه تار در زنجان مفيد بوده باشد.
برچسب: ،
ادامه مطلب
